دکتر زنان برای درمان نازایی
ناباروری در زنان، علل و درمان آن
باروری در زنان، علل و درمان آنناباروری به عنوان تلاش برای باردار شدن با رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده برای حداقل یک سال بدون موفقیت تعریف می شود. دکتر زنان برای درمان نازایی دکتر فاطمه محرابی فلوشیب نازایی
ناباروری در حدود یک سوم مواقع ناشی از مشکلات زنان ودر حدود یک سوم موارد ناشی از مشکلات زن و مرد همزمان است. علت آن یا ناشناخته است یا ترکیبی از عوامل و مشکلات مختلف در مرد یا زن است.
تشخیص علل ناباروری زنان می تواند دشوار باشد. بسته به علت ناباروری درمان های زیادی وجود دارد. بسیاری از زوجهای نابارور بعد از مدتی بدون درمان، بچه دار میشوند.
علائم
علامت اصلی ناباروری ،ناتوانی در باردار شدن است. چرخه قاعدگی خیلی طولانی (35 روز یا بیشتر)، خیلی کوتاه (کمتر از 21 روز)، نامنظم یا عدم پریود شدن می تواند به این معنی باشد که شما تخمک گذاری ندارید. ممکن است هیچ علامت یا نشانه دیگری وجود نداشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
زمان درخواست کمک های درمانی به سن شما بستگی دارد:
- تا سن 35 سالگی، اکثر پزشکان توصیه می کنند که حداقل تا یک سال قبل از انجام آزمایشات یا شروع درمان برای بارداری تلاش کنید.
- اگر بین 35 تا 40 سال دارید، پس از شش ماه تلاش، نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
- اگر بیش از 40 سال سن دارید، ممکن است پزشک آزمایشات یا درمان را فورا پیشنهاد دهد.
- همچنین اگر شما یا شریک زندگیتان مشکلات باروری دارید، یا سابقه قاعدگی های نامنظم یا دردناک، بیماری التهابی لگن، سقط های مکرر، سابقه درمان سرطان یا اندومتریوز دارید، ممکن است پزشک شما بخواهد فورا آزمایش ها و درمان را آغاز کند.
علل ایجاد ناباروری
برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد، هر مرحله از فرآیند تولید مثل انسان باید به درستی انجام شود. مراحل این فرآیند عبارتند از:
- یکی از دو تخمدان یک تخمک بالغ آزاد می کند.
- تخمک توسط لوله فالوپ گرفته می شود.
- اسپرم از دهانه رحم به سمت بالا، از طریق رحم به لوله فالوپ شنا می کند تا برای لقاح به تخمک برسد.
- تخمک بارور شده از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند.
تخمک بارور شده به داخل رحم می چسبد (لانه گزینی میکند) و شروع به رشد می کند.
در زنان، عوامل متعددی می توانند در هر مرحله ای این روند را مختل کند.
ناباروری زنان در اثر یک یا چند عامل زیر ایجاد می شود.
۱- اختلالات تخمک گذاری
اختلال در تخمک گذاری علت اکثر موارد ناباروری است. مشکلات مربوط به تنظیم هورمون های تولید مثل توسط هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز یا مشکلات در تخمدان می تواند باعث اختلال در تخمک گذاری شود:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS). PCOS باعث عدم تعادل هورمونی می شود که بر تخمک گذاری تأثیر می گذارد. تخمدان پلی کیستیک با مقاومت به انسولین و چاقی، رشد غیر طبیعی مو در صورت یا بدن و آکنه همراه است. این اختلال شایع ترین علت ناباروری زنان است.
- اختلال عملکرد هیپوتالاموس. دو هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز مسئول تحریک تخمک گذاری در هر ماه هستند – هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون (LH). استرس بیش از حد، وزن بسیار بالا یا بسیار پایین بدن، یا افزایش یا کاهش قابل توجه وزن می تواند تولید این هورمون ها را مختل کرده و بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد. پریودهای نامنظم یا عدم پریود شدن شایع ترین علائم هستند.
- نارسایی اولیه تخمدان. نارسایی زودرس تخمدان نیز نامیده می شود، این اختلال معمولاً به دلیل پاسخ خود ایمنی یا از دست دادن زودهنگام تخمک ها در تخمدان شما، و احتمالاً به دلیل ژنتیک یا شیمی درمانی ایجاد می شود. تخمدان دیگر تخمک تولید نمی کند و تولید استروژن را در زنان زیر 40 سال کاهش می یابد.
- افزایش بیش از حد پرولاکتین : غده هیپوفیز می تواند باعث تولید بیش از حد پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) شود که تولید استروژن را کاهش می دهد و می تواند باعث ناباروری شود.که می تواند ناشی از داروهایی باشد که برای بیماری دیگری مصرف می کنید.
۲- آسیب به لوله های فالوپ
لوله های فالوپ آسیب دیده یا مسدود شده از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کند یا مانع از عبور تخمک بارور شده به داخل رحم می شود. علل آسیب یا انسداد لوله فالوپ می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیماری التهابی لگن، عفونت رحم و لوله های فالوپ به دلیل کلامیدیا، سوزاک یا سایر عفونت های مقاربتی
- جراحی قبلی در شکم یا لگن، از جمله جراحی برای حاملگی خارج از رحم، که در آن تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، معمولاً در لوله فالوپ، کاشته میشود و رشد میکند.
۳- اندومتریوز
آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافتی که به طور معمول در رحم رشد می کند، در مکان های دیگر کاشته شده و رشد می کند. این رشد بافت اضافی – و برداشتن آن از طریق جراحی – میتواند باعث ایجاد اسکار شود که میتواند لولههای فالوپ را مسدود کند و از پیوستن تخمک و اسپرم جلوگیری کند.
آندومتریوز همچنین می تواند لانه گزینی تخمک بارور شده را مختل کند. همچنین به نظر می رسد که این وضعیت به روش های غیر مستقیم بر باروری تأثیر می گذارد، مانند آسیب به اسپرم یا تخمک.
۴- علل مربوط به رحم یا دهانه رحم
چندین علت مربوط به رحم یا دهانه رحم می تواند در لانه گزینی تخم اختلال ایجاد کند یا خطر سقط جنین را افزایش دهد:
- پولیپ ها یا تومورهای خوش خیم (فیبروم یا میوم) در رحم شایع هستند. برخی از آنها می توانند لوله های فالوپ را مسدود کنند یا در لانه گزینی اختلال ایجاد کنند و بر باروری تأثیر بگذارند. با این حال، بسیاری از زنانی که فیبروم یا پولیپ دارند باردار می شوند.
- مشکلات مربوط به رحم که از بدو تولد وجود دارد، مانند شکل غیرمعمول رحم، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در باردار شدن یا حفظ جنین در طول بارداری شود.
- تنگی دهانه رحم یا باریک شدن دهانه رحم، می تواند ناشی از یک ناهنجاری ارثی یا آسیب به دهانه رحم باشد.
- گاهی اوقات دهانه رحم نمی تواند بهترین نوع مخاط را تولید کند تا به اسپرم اجازه دهد از طریق دهانه رحم به داخل رحم حرکت کند.
۵- ناباروری بدون دلیل
در برخی موارد، علت ناباروری هرگز پیدا نمی شود. ترکیبی از چندین عامل جزئی در مرد و زن می تواند باعث مشکلات باروری غیر قابل توضیح شود. اگرچه ممکن است هیچ گاه دلیل ناباروری مشخص نشود، اما این مشکل می تواند با گذشت زمان خودش اصلاح شود. اما نباید درمان ناباروری را به تعویق انداخت.
عوامل خطر
برخی عوامل ممکن است شما را در معرض خطر ناباروری قرار دهند، از جمله:
- سن: کیفیت و کمیت تخمک های زنان با افزایش سن شروع به کاهش می کند. در اواسط دهه 30، سرعت از دست دادن فولیکولها افزایش مییابد که منجر به تولید تخمکهای کمتر و بی کیفیتتر میشود. این امر لقاح را دشوارتر می کند و خطر سقط جنین را افزایش می دهد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن علاوه بر آسیب به دهانه رحم و لوله های فالوپ، خطر سقط جنین و حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد. همچنین تصور میشود که تخمدانها را پیر میکند و تخمکهای شما را زودتر از موعد تخلیه میکند. قبل از شروع درمان باروری سیگار را ترک کنید.
- وزن: اضافه وزن یا کمبود وزن قابل توجه ممکن است بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد. رسیدن به شاخص توده بدنی سالم (BMI) ممکن است دفعات تخمک گذاری و احتمال بارداری را افزایش دهد.
- سابقه جنسی: عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک می توانند به لوله های فالوپ آسیب برسانند. داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با چندین شریک، خطر ابتلا به عفونت های مقاربتی را افزایش می دهد که ممکن است بعداً باعث مشکلات باروری شود.
- الکل: مصرف زیاد الکل می تواند باروری را کاهش دهد.
پیشگیری
برای زنانی که به زودی یا در آینده باردار می شوند، این نکات ممکن است کمک کننده باشد:
- وزن سالم تان را حفظ کنید. زنان دارای اضافه وزن و کمبود وزن در معرض افزایش خطر اختلالات تخمک گذاری هستند. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، ورزش متوسط انجام دهید. ورزش شدید بیش از پنج ساعت در هفته با کاهش تخمک گذاری همراه است.
- ترک سیگار. تنباکو اثرات منفی متعددی بر باروری و همچنین سلامت عمومی شما و سلامت جنین دارد. اگر سیگار می کشید و قصد بارداری دارید، همین الان آن را ترک کنید.
- از الکل اجتناب کنید. مصرف زیاد الکل ممکن است منجر به کاهش باروری شود. و هر گونه مصرف الکل می تواند بر سلامت جنین در حال رشد تأثیر بگذارد. اگر قصد بارداری دارید، از مصرف الکل خودداری کنید و در دوران بارداری الکل ننوشید.
- استرس را کاهش دهید. برخی از مطالعات نشان دادهاند که استرس میتواند باعث شود زوجها در درمان ناباروری نتایج ضعیفتری داشته باشند. سعی کنید قبل از اقدام به بارداری استرس را در زندگی خود کاهش دهید.