سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOSچیست ؟
درمان تنبلی تخمدان – سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل شایع ناباوروی خانم ها در سن باروری است
که موجب عدم تعادل هورمونی و تخمک گذاری خواهد شد
ولی این تنها دلیل اهمییت این عارضه نیست بلکه این بیماری اثرات دیگری بر کیفیت زندگی فرد تا پایان عمر خواهد داشت در واقع خانم هایی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند مقاومت به انسولین نیز خواهند داشت این یعنی بدن آن ها به طور طبیعی انسولین تولید می کند اما این هورمون نمی تواند عملکرد مناسبی داشته باشد که این شرایط خطر ابتلا به یکی از مهم ترین ببماری های متابولیکی یعنی دیابت نوع ۲ را در ابن افراد افزایش می دهد
همچنین سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه یا آندروژن ها خصوصا تستوسترون می شود که در نهایت باعث
- عدم تخمک گذاری
- سیکل های قاعدگی نامنظم
- آکنه
- نازک شدن موهای سر و در نتیجه ریزش مو و طاسی با الگوی مردانه
- هیرسوتیسم یا پرمویی در خانم ها خواهد شد
البته باید به این نکته توجه شود که هورمون های جنسی نردانه به میزان کمی در خانم ها نیز به طور طبیعی وجود دارند اما این میزان نباید از محدوده خاصی بیشتر شود
چه رابطه ای بین اضافه وزن و ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد؟
اگر فرد مبتلا به PCOS اضافه وزن داشته باشد خطر ابتلا به بیماری های زیر نیز در این فرد بیشتر خواهد بود
- دیابت نوع ۲:بیش از نیمی از زنان مبتلا به PCOS تا سن ۴۰ سالگی به دیابت نوع ۲ مبتلا خواهند شد
- دیابت حاملگی: این نوع دیابت در سه ماهه دوم و سوم بارداری بروز می کند و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در مادر و کودک افزایش می دهد
- بیماری های قلبی: خطر ابتلا به بیماری های قلبی در خانم هایی که مبتلا به PCOS هستند بیشتر است و این خطر با افزایش سن نیز بیشتر خواهد شد
- فشار خون: افزایش فشار خون همچنین خطر آسیب به ارگان های مهمی مانند قلب،مغز و همچنین کلیه ها را به دنبال دارد
- آپنه خواب:شرایطی که در آن تنفس فرد در طول خواب قطع می شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ نیز در این افراد بیشتر خواهد بود
- سکته:به دلیل تشکیل پلاک های چربی ناشی از کلسترول بالا و یا لخته ایجاد شده به علت افزایش تعداد گلبول های سفید خون ، فرد در معرض خطر سکته های قلبی و مغزی قرار خواهد گرفت
- شواهد نشان می دهد سندرم تخمدان پلی کیستیک با بعضی از بیماری های روانپزشکی مانند افسردگی و اضطراب رابطه مستقیمی دارند
چرا به سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS مبتلا می شویم؟
در حال حاضر هیچ دلیل واضح و مشخصی برای ابتلا به تنبلی تخمدان ذکر نشده با این حال ممکن است دلایلی مانند
- اضافه وزن
با این وجود بسیاری از افراد با وزن در محدوده BMI یا همان شاخص توده بدنی نرمال نیز ممکن است مبتلا به این بیماری باشند در حالی که بعضی از افراد دارای اضافه وزن علائمی از ابتلا به بیماری را نشان ندهند
- سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا دیابت نوع ۲
- مقاومت به انسولین خصوصا در افرادی که اضافه وزن دارند یا فعالیت بدنی کم و رژیم غذایی نامناسبی دارند که با اصلاح این موارد میزان مقاومت به انسولبن در آن ها کاهش خواهد یافت
این ها از دلایلی می باشند که فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار میدهند همچنین ارتباط معنداری که بین افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه و ابتلا به تخمدان پلی کیستیک وجود دارد نشان دهنده نقش آندروژن در ابتلا به این بیماری است
آیا ممکن است مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشم؟
تشخیص این بیماری با ارائه شرح حال کامل و بررسی های آزمایشگاهی لازم توسط پزشک امکان پذیر است گاهی علائم به صورت واضح و گاهی نیز علائم خفیف و ناواضح ممکن است وجود داشته باشند در مواردی تمام علائم و در مواردی هم ممکن است فرد تنها یکی از علائم را داشته باشد ممکن است فرد برای یک شکایت پوستی مانند جوش و یا تیرگی دور گردن به متخصص پوست مراحعه کند یا از تغییر وزن ناگهانی خود پیش متخصص تغذیه شکایتی داشته باشد یا با علائم اختلال در سیستم قاعدگی به متخصص زنان مراجعه کرده باشد بنابرین تشخیص این عارضه به بررسی دقیقی نیاز خواهد داشت با این حال وجود ۲ مورد از ۳ مورد تشخیصی زیر برای تعیین ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک توسط پزشک کافی است
- داشتن سیکل های قاعدگی نامنظم و یا عدم قاعدگی که نشان دهنده عدم تخمک گذاری خواهد بود
- بالا بودن سطح آندروژن ها یا همان هورمون های جنسی مردانه
- داشتن نمای پلی کیستیک در بررسی های سونوگرافی
البته تنها داشتن کیست های متعدد در تخمدان دلیل بر ابتلا نیست بسیاری از زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نیستند نیز ممکن است کیست در تخمدان داشته باشند همینطور بسیاری از افرادی که مبتلا به سندرم تخمدتن پلی کیستیک هستند نیز ممکن است کیستی در تخمدان نداشته باشند
لازم است بدانیم این بیماری در همه نژاد ها و قومیت ها به یک میزان بروز دارد و مربوط به نژاد یا قومیت خاصی نیست بلکه بیشتر مسائل مربوط به سبک زندگی و رژیم غذایی در ابتلا به آن موثر اند
سن ابتلا به این بیماری ممکن است قبل از شروع اولین قاعدگی و یا در دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی فرد باشد
چه اقدامات درمانی باید صورت گیرد؟
در صورت داشتن هرکدام از علائم ذکر شده مانند سیکل نامنظم قاعدگی عدم تخمک گذاری یا عدم باروری آکنه و موهای زائد صورت حتما با پزشک خود مشورت کنید و در صورت تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک از پزشک خود بخواهید بررسی های لازم برای احتنال ابتلا به دیابت نوع ۲ نیز انجام شود
تغییر سبک زندگی با انجام فعالیت فیزیکی بیشتر، کاهش وزن و رژیم غذایی سالم و پر از فیبر های گیاهی مانند رژیم غذاییDASH در بهبود شرایط نقش بسزایی خواهد داشت
همچنین تجویز داروهایی برای انجام روند تخمک گذاری و کاهش آکنه و موهای زائد نیز می تواند برای فرد تجویز شود