کیست های غیر نئوپلاستیک :
کیست فولیکولار: شایع ترین نوع کیست فیزیولوژیک می باشد.
کیست جسم زرد : این نوع کیست 3- 10 سانت اندازه دارد . در صورت پایدار ماندن و نیاز به جراحی باید به فکر لاپاراسکوپی بود.
کیست های اندومتریوتیک : با چسبندگی متراکم لیگامان پهن یا کول – دو ساک همراه هستند و برداشتن آنها دشوار می باشد. اغلب محتوا به رنگ شکلاتی و غلیظ می باشد. کارسینوم اندومترویید و سلول روشن تخمدان می توانند با کیست های اندومترویید تخمدان همراه باشند.
نئوپلاسم های تخمدان:
توده های اپی تلیالی:
1- تومورهای سروز: شایع ترین نوع بافت شناسی هستند و انواع خوش خیم آن حدود 70 % از تمامی نئوپلاسم های خوش خیم را تشکیل می دهند.
2- تومورهای میسینو: 25 % از تمامی نئوپلاسم های خوش خیم تخمدان را تشکیل می دهند. این تومورها می توانند اندازه بزرگی پیدا کرده و چند حفره ای باشند.
3- تومور های اندومترویید: بیشتر نئوپلاسم های اندومترویید تخمدان بدخیم هستند و نوع خوش خیم کمتر شایع می باشد.
4- تومورهای سلول روشن: این تومورها نیز به ندرت خوش خیم بوده و اکثراً بدخیم هستند.
5- تومورهای سلول ترانزیشنال:
تومورهای ژرم سل:
1- کیست درمویید تومور خوش خیم و شایعی می باشد که می تواند هر سنی را گرفتار کند.
شایع ترین سن تشخیص این ضایعه
دوران باروری می باشد.
2- تومورهای ژرم سل بدخیم : این تومور شایع ترین بدخیمی تخمدان در زنان حامله می باشد.
تومورهای استرومایی:
بیشتر تومورهای تولید کننده هورمون از این نوع هستند . این تومور بزرگ و هموراژیک است و می تواند درد ایجاد کند.
تومورهای متاستاتیک :
3-5 % از بدخیمی های تخمدان متاستاتیک هستند و بیشتر این تومورها از اعضا تولید مثلی منشا می گیرند. شایع ترین محل های غیر ژنیکولوژیک پستان یا دستگاه گوارش می باشد.
ارزیابی رادیولوژیک:
1- سونوگرافی ترانس واژینال: توده هایی که یک یا چند مورد از این مشخصات را داشته باشند باید جراحی شوند:
-توپر
-اندازه بیش از 10 سانت
-وجود سپتوم های ضخیم و متعدد
-وجود پاپی یا ساختمان های ندولر
چند نکته مهم وجود دارد:
-مقدار زیاد مایع خطرناک و می تواند نشانه بدخیمی باشد
-وجود کلسیم در مجاورت چربی نشان دهنده تومور درمویید است
-اندومتریوم ها می توانند دردسر ساز باشند
شاخص های تومور:
مهمترین شاخص تومور برای کانسرهای اپی تلیالی تخمدان CA-125 است که مقادیر بیش از 35U/ml غیر طبیعی می باشد.
- علل خوش خیم افزایش CA – 125
- علل ژنیکولوژیک
- اندومتریوز
- لیومیوم
- آدنومیوز
- بیماری التهابی لگن
- قاعدگی در فاز لوتئال
- هایپر استیمولاسیون تخمدان
- حاملگی
- سیست آدنوم تخمدان
- علل غیر ژنیکولوژیک
- نارسایی قلبی
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری مزمن کبدی
- کولیت ، آپاندیسیت ، دیورتیکولیت
- پنومونی
- SLE
- پریتونیت
- دیابت کنترل نشده
پانکراتیت
- سایر بدخیمی هایی که می توانند سبب افزایش این تومور مارکر شوند عبارتند از:
-کانسر کولون
-کانسر ریه
-کانسر پستان
-کانسر پانکراس
-کانسر واژن
-کانسر اندومتر
-کانسر لوله فالوپ
CA-125 شاخص ارزشمندی برای پیگیری وضعیت کانسر تخمدان است و در 95% از بیماران این شاخص با
دقت پیشرفت یا پسرفت بیماری را نشان میدهد.
ارزیابی جراحی:
1- شایع ترین نوع انسیزیون برش عرضی بالای موی پوبیس می باشد. ولی برای انجام مرحله بندی انسیزیون عمودی استفاده می شود.
2- شست وشو جهت تهیه نمونه سیتولوژی
3- تجسس قسمت های دیگر شکم
4- بررسی توده آدنکسی
کانسر تخمدان عمدتاً زنان یائسه را مبتلا می کند بنابراین در هنگام ارزیابی جراحی ممکن است نیاز به هیسترکتومی و برداشتن دوطرفه آدنکس ها باشد. اما بدخیمی مشابه در زنان جوان ممکن است تنها با برداشتن عضو درگیر همراه باشد.
مروری بر انواع توده های تخمدانی
کیست فانکشنال
گاهی کیست های عملکردی، فانکشنال یا فیزیولوژیک که بی خطر هم هستند، غیرطبیعی شناخته می شوند و بیمار بدون دلیل جراحی می شود در صورتی که درمان بسیاری از کیست های خوش خیم، درمان انتظاری است.
کیست فولیکولی
کیست فولیکولی روی سطح تخمدان رشد کرده و به بیش از سه سانتی متر می رسد.
دیواره آن اغلب نازک بوده و به شش تا هشت سانتی متر هم می رسد. معمولا بعد از دو ماه هم خودبه خود از بین می رود، ولی می توان برای از بین بردنش از داروهای ضد بارداری نیز استفاده کرد.
کیست جسم زرد
این کیست اندازه بزرگ تری دارد و به سه تا ده سانتی متر هم می رسد. یکی از مشکلات کیست جسم زرد خونریزی است. خونریزی به جمع شدن لخته منجر می شود. باقی ماندن طولانی لخته، گاه نیاز به لاپاراسکوپی را ضروری می کند. بیمارانی که هپارین یا وارفارین مصرف می کنند و مشکلات انعقادی دارند، بیشتر ممکن است دچار پارگی و خونریزی ناشی از آن شوند.
کیست تکالوتئینی
کیست تکالوتئینی در بارداری های چند قلویی یا مولار بیشتر ظاهر می شود و با برطرف شدن عامل ایجادکننده کیست نیز بتدریج از بین می رود. این کیست هم رشد سریعی دارد و ممکن است بسیار بزرگ باشد
اندومتریوز
آندومتریوز وجود بافت رحم در جایی غیر از حفره رحمی است. یکی از مناطقی که ممکن است بافت رحم در آن رشد کند، تخمدان است. محتویات این کیست ها در اصطلاح شکلاتی و از مشکلات عمده آن چسبندگی بین بافت هاست. آندومتریوز حاوی لخته و خون است و در سونوگرافی گاه با یک بدخیمی اشتباه گرفته می شود. اغلب دوطرفه و درمان نیز جراحی است. این کیست در تخمدان نشان دهنده آن است که بیماری، آندومتریوز پیشرفته است. برای درمان هم اگر بیمار دیگر خواهان باروری نباشد، بهترین راه برداشتن تخمدان ها و رحم است
دکتر فاطمه محرابی
دکتر فاطمه محرابی، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی، دارای فلوشیپ نازایی و IVF از دانشگاه علوم پزشکی تهران
- آدرس: ستارخان – نرسیده به میدان توحید – نبش کوثر سوم – ساختمان پزشکان یاس
- شماره مطب: 02166568923
- شماره مطب: 09364545302
پزشک زنان خوب ستارخان – پزشک زنان ستارخان – دکتر زنان خوب ستارخان – دکتر زنان ستارخان – دکتر زنان محدوده ستارخان – دکتر فاطمه محرابی – دکتر فاطمه محرابی متخصص زنان – دکتر محرابی متخصص زنان – متخصص زنان – متخصص زنان خوب